Cultuur en tradities, mooi en flexibel blijven

Donderdag was hier ook Hemelvaart en vrij. In mijn geval een lange wasdag en heb ik in de zon (dit keer met hoed) de week overdacht. Phindile heeft sinds vorige week maandag een baan gevonden en is er per direct niet meer. Vama Jele heeft in een spontaan belegd maandoverleg op woensdag aangekondigd dat het geld van University Research South Africa (URSA) stopt en Pureen per eind mei in plaats van eind juni al moet stoppen. Vet balen aangezien Pureen de TB zorgverleners aanstuurt in het land en dat dan ook stopt. Vama vertelt verder dat er per het einde van de maand mei een vacature is voor de afdeling financiën. Met andere woorden als Carol (doet nu financiën) vervangen wordt zijn er deze maand drie minder over van het team. Ik ben hier voor wat ze noemen capacity building, ontwikkelen van kennis en vaardigheden door kennis en ervaring te delen en training, denk o.a. aan de workshop. Dus wat loop ik nou helemaal capacity te builden wanneer er van het team steeds minder overblijft (?!?!).
Eveneens eindig is het geld van VSO voor livelihood projecten dat voor drie jaar was afgesproken en eind dit jaar afloopt. VSO faciliteert namelijk meer dan alleen ‘change agents’. Dit betekent dat nu nog 15 support groepen hopen op ondersteuning om hun project op te starten. Gelukkig zijn er 11 projecten succesvol gerealiseerd die Charles als VSO livelihood manager begeleidt (voorbeelden hebben jullie gezien afgelopen weken) tot het einde van zijn plaatsing in oktober dit jaar. Teambuilding blijft belangrijk, maar partners en sponsoren vinden nog veel meer.

Continu op zoek naar de juiste manier van bijdragen, ging er onder het wassen een lichtje branden hoe teambuilding met fondsenwerving gecombineerd kan worden. Vrijdag 15 mei was de uiterste datum om te reageren op mijn e-mail met mijn verzoek om feedback en aanvullingen op de advocacy tool. Een aantal kwam die dag wel met vragen en daar bleef het bij. In ieder geval van niemand een e-mailreactie terug gekregen.
Bedacht om iedere twee weken een dagdeel te besteden aan het gezamenlijk door het bestand heen lopen. Deze maandag eerst gezamenlijk de opbouw van het bestand afstemmen en daarna aan de slag met de inhoud. Dit heb ik vrijdagmiddag besproken op kantoor en vinden ze een goed idee. We hebben nog steeds geen internet of telefoon op kantoor. Het idee is nu na het overleg op kantoor, hoe je contact legt en wie welke mogelijke partners of sponsoren benadert, met een groep van vier aan de slag te gaan in het internetcafé. Vier, omdat er niet meer schermen beschikbaar zijn in het internetcafé. Daarna terugkomen op kantoor om resultaat te bespreken en bepalen wie waarmee aan de slag gaat om gericht zoveel mogelijk kansen te benutten. Op deze manier werken aan teambuilding en leren van elkaar in combinatie met resultaat op gebied van fondsenwerving.

Ben benieuwd hoe het zal gaan aangezien in deze cultuur geen dag loopt zoals gedacht. Het niet geplande maandoverleg zorgde er bijvoorbeeld voor dat het bezoek aan het livelihood project waar ze vloer wax maken in het water viel. Ze produceren wanneer de voorraad op is en dan een hoeveelheid waarmee ze ongeveer een maand met de verkoop vooruit kunnen (zie foto voor hoeveelheid). Pureen en ik zijn wel vertrokken begin van de middag in de hoop dat ze nog bezig zouden zijn met de productie. Helaas waren ze klaar en hebben we alleen kennisgemaakt en de voorraad gezien. Dames waren toch heel blij dat we gekomen zijn en we hebben gezegd dat we volgende maand zeker op tijd zijn.

Vrijdag nodigde Vama me zomaar uit om op zaterdag mee te gaan naar het traditioneel weggeven van de bruid aan zijn broer. Het is traditie, die heet ‘Bayeni’, dat wanneer er trouwplannen zijn de bruidegom koeien schenkt aan de familie van de bruid. De ‘Bayeni’ duurt van vrijdag tot en met zondag. Vrijdag komen de koeien ‘s avonds aan. Die zaterdag staat in het teken van de onderhandeling over het aantal koeien, wordt de kwaliteit gekeurd en slachten ze er twee om het te vieren. Daarna wordt er tot en met zondag gegeten, gedronken en gedanst.
Zaterdag weer giga vroeg vertrokken met de combi om op tijd te zijn voor de onderhandelingen. Vama vertelde dat juist dat zo bijzonder is om mee te maken. In een ronde (leeggemaakte) woning zat het bruidspaar en de Jele familie (bruidegom) links van mij en de familie van de bruid rechts van mij op de grond. Ik mocht erbij zitten en kreeg af en toe uitleg bij wat er besproken werd. In het kort komt het er op neer dat de Jele familie en de familie van de bruid over en weer onder andere vertellen over hun kinderen en hoe de Jele familie tot het aantal koeien gekomen is. Er is een hoofdspreker (man) per familie. Er wordt af en toe bijgevallen door een familielid en aan het eind van het ritueel spreekt de moeder van de bruid als drager van het kind (zwangerschap) en het moeten missen van haar dochter ter afsluiting. Ze bieden 17 koeien aan. 15 koeien is gebaseerd op een traditionele berekening en heeft o.a. te maken met de plaats van de bruid in het thuisgezin. De oudste en de jongste dochter wordt het meeste voor betaald. Bij de middelste dochter(s) en als ze al een kind(eren) heeft wordt het minder. De 2 andere koeien zijn als ‘vergoeding’ voor de moeder van de bruid vanwege de zwangerschap en het afscheid moeten nemen van haar dochter. Hier wordt na overleg met geklap op gereageerd en zijn ze het eens met 17 koeien. Er wordt weer geklapt als familie Jele vertelt dat er 3 met kalfjes zijn. Alle vrouwen van de familie van de bruid met een rood touwtje over het hoofd krijgen bij de afsluiting een deken en een sjaal cadeau van de Jele familie. Deken doen ze om de schouders en de sjaal om het hoofd. De rest van de middag houden ze die om, al is het nog zo’n warm weer. Het is naast koeien altijd dekens wat er cadeau gedaan wordt. Waarom is me niet helemaal duidelijk geworden.
Als dank en voor de gelegenheid had ik een cadeau gekocht en werd me ingefluisterd wanneer ik dat aan mocht bieden. Ook hier werd voor geklapt.

De onderhandelingen zijn binnen gedaan om vervolgens buiten de kwaliteit te beoordelen en er twee voor de slacht uit te kiezen. De koeien worden in een kribbe gedreven en gekeurd. Na akkoord overhandigt de familie van de bruidegom een officieel document aan de familie van de bruid. De twee koeien voor de slacht zijn gekozen. We worden uitgenodigd binnen te eten en om 14.30 uur weer te verzamelen voor het doden en de slacht. Het eten was heerlijk. Het was Pap (maïspoeder gekookt tot een vaste substantie) met kip en nog iets wat in ieder geval zo van het bot viel. Op kantoor heb ik al een aantal keer met mijn handen gegeten (moet altijd met rechts eten pakken!) dus gaat dit er ook zo in.
Het doden heb ik half gezien en vond ik wreed. Het gaat met een speer en gebeurt door een ervaren slachter. Eenmaal dood worden ze gevild en verwerkt door alle mensen die erbij willen en kunnen helpen in die kribbe. Dat is het moment dat ik naar huis ga om voor het donker thuis te zijn. Te gekke ervaring en Vama hartelijk bedankt (en het bruidspaar uiteraard) dat ik er bij mocht zijn.

Zondag voor het eerst sinds aantal weken weer hardgelopen. Perfect weer, bewolkt en beetje fris en wist weer waarom het zo fijn is. Rustig aan opbouwen en volhouden.
Zondag een start gemaakt met het bijwerken van mijn foto’s en verhalen. Dat komt helemaal goed.